آب‌میوه طبیعی در نگاه بسیاری از مردم نماد تغذیه سالم است؛ نوشیدنی‌ای سرشار از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها که می‌تواند جایگزینی سریع برای میوه تازه باشد. با این حال، مطالعات علمی نشان می‌دهند که واقعیت تغذیه‌ای آب‌میوه پیچیده‌تر از تصور عمومی است. اگرچه از نظر ظاهری «طبیعی» به نظر می‌رسد، اما قند موجود در آب‌میوه در دسته‌ی قندهای آزاد (Free Sugars) قرار می‌گیرد — همان گروهی که شامل قند افزوده در نوشیدنی‌های شیرین و محصولات فرآوری‌شده نیز هست. در هر لیوان (حدود ۲۴۰ میلی‌لیتر) آب‌میوه به‌طور میانگین حدود ۳۰ گرم قند وجود دارد؛ مقداری تقریباً برابر با یک لیوان نوشابه.

بر اساس دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت (WHO)، دریافت قندهای آزاد باید به کمتر از ۱۰ درصد از کل کالری روزانه محدود شود و برای حفظ سلامت بیشتر، بهتر است این مقدار زیر ۵ درصد نگه داشته شود. مصرف مکرر آب‌میوه می‌تواند موجب دریافت کالری اضافی شود، زیرا برخلاف میوه کامل، فاقد فیبر است و احساس سیری کافی ایجاد نمی‌کند. در نتیجه، مصرف بی‌رویه‌ی آن در بلندمدت می‌تواند به افزایش وزن و چاقی منجر شود. شواهد حاصل از مطالعات نشان داده‌اند که افزایش مصرف قندهای آزاد، از جمله از طریق نوشیدنی‌های شیرین مانند آب‌میوه، با افزایش وزن در بزرگسالان مرتبط است و در کودکان نیز با احتمال بالاتر اضافه‌وزن یا چاقی همراهی دارد.

از منظر سلامت دهان، پوسیدگی دندان یکی از نتایج طولانی‌مدت قرار گرفتن در معرض قندهای آزاد است. حتی در جوامعی که از آب آشامیدنی فلورایددار استفاده می‌کنند، پوسیدگی دندان همچنان روند افزایشی دارد؛ زیرا فلوراید تنها می‌تواند بروز پوسیدگی را به تأخیر اندازد، نه اینکه آن را به‌طور کامل متوقف کند. از این رو، کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین، از جمله آب‌میوه طبیعی، از دوران کودکی اهمیت ویژه‌ای در پیشگیری از پوسیدگی و حفظ سلامت دهان دارد.

در نهایت، اگرچه آب‌میوه می‌تواند در مقادیر محدود بخشی از رژیم غذایی سالم باشد، اما نباید به‌عنوان جایگزین میوه کامل در نظر گرفته شود. در نگاه علمی، آب‌میوه نه یک نوشیدنی بی‌ضرر، بلکه منبعی از قندهای آزاد است که باید با آگاهی و در حد توصیه‌شده مصرف شود. بهترین انتخاب برای تأمین مایعات بدن همچنان آب ساده است؛ نوشیدنی‌ای بی‌قند، بی‌کالری و کاملاً سالم./ف.نوروزی فرد

«راضیه سادات طبائی فرد» کارشناس ارشد علوم تغذیه دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز